اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان سینه

Effectiveness of Cognitive Behavioral Therapy Group on Social Adjustment of Women with Breast Cancer

Taghizade M.[1], Momeni KH. *[2]

Abstract

Introduction: Breast cancer is the most important and common disease among women, which has the second highest mortality rate after lung cancer, so this research aims to investigate the effectiveness of cognitive behavioral therapy group on resilience, social adaptation of women with cancer. It was chest.

Research method: The current research was semi-experimental, using a pre-test and post-test design with a control group. The study sample was selected by available sampling from among 113 women with breast cancer in Kermanshah city in 2017, 30 patients were selected and randomly assigned to two groups of 15 people, test and control. The intervention group underwent 10 90-minute group therapy sessions for two months; and the control group did not receive any treatment. Ahmadi social adjustment questionnaire (1369) was used as an evaluation tool before and after the intervention. Data analysis was done using multivariate covariance analysis using SPSS version 24 software.

Resuls: The results showed that the cognitive behavioral therapy group had a significant effect on the social adjustment of women with breast cancer, and there was a significant difference between the experimental and control groups (p < 0.05).

Conclusion: The results of this study indicate the usefulness of cognitive behavioral therapy group in increasing the social adjustment of women with breast cancer; therefore, it is recommended to use this therapeutic approach to improve the social adaptation of these patients.

Keywords: breast cancer, cognitive behavioral group therapy, social adaptation

Received:  11/Agust/ 2022        Accepted:16/November/ 2022      

Introduction:             

Breast cancer is the most common cancer in women and the first cause of cancer-related death in women aged 40 to 44 (1). This malignancy accounts for 33% of women's cancers and is responsible for 91% of cancer-related deaths (2), annually, 180,000 women with this cancer are diagnosed in the United States (3). This type of cancer is the most common cancer in Southeast Asia (4) and global statistics indicate an increase in the incidence rate and a faster increase in developing countries. Currently, about one third of all women's cancers in developing countries are breast cancer (6, 5).

The epidemiology pattern of breast cancer in Iran is similar to Eastern Mediterranean countries and other developing countries (7), all women of any age are at risk of developing breast cancer, but this risk increases with age (8). However, the age of breast cancer in Iran is 15 years younger than other countries (9). In fact, the age of breast cancer is at least a decade younger than in developed countries. According to the statistics available in Iran in 2016, one out of every 10 to 15 Iranian women is likely to get breast cancer (6).

The risk factors of breast cancer include a wide range, which includes increasing age, female sex, family history of breast cancer, increased breast density, genetic predisposition, onset of menstruation before the age of 12, and natural menopause after the age of 45 (8).

The risk of breast cancer with fertility history includes no history of fertility or high age at first pregnancy and replacement of endogenous and exogenous hormonal factors, not breastfeeding and related infertility (10), increased exposure to exogenous estrogen and long-term use of estrogen (more than 5 years) during life is associated with an increased risk of breast cancer (11). The special problems and conditions of women with breast cancer will also have obvious physical and posterior symptoms and affect various psychological aspects of people. Of course, the type and severity of symptoms vary from person to person (12).

Considering the difficulty of bearing and the cost of cancer for women and the impact it has on their personal and social life, it can be assumed that this disease is effective in many social aspects of life (13), social adaptation is broadly related to structures related to Health is connected (14) and it is a reflection of a person's balance with others, satisfaction with one's roles and how to perform in roles, which is most likely influenced by the culture and expectations of the family and usually in the terms of social role, role performance, involvement with others And satisfaction has been conceptualized with different roles (15), whenever the words socialization, sociability, social competence and prosocial behavior are synonymous with social adaptation. Socialization is a process through which a person learns the desired patterns, values ​​and behaviors of his culture and society (16).

Among the effective treatments for relationships and social adaptation, we can mention cognitive-behavioral therapy, which is a psychological intervention whose goal is to help reconstruct the thoughts, feelings, behaviors, and physical signs of those seeking therapy. The goal of cognitive methods is to identify and challenge negative thoughts, to seek help to find alternative methods, to think in the direction of improving relationships and ways to avoid these methods. This treatment focuses on the present tense, thoughts and behaviors here and now and is adapted from Beck's cognitive theory (17).

Cognitive-behavioral therapy includes methods that combine behavioral and cognitive solutions. Therefore, the cognitive-behavioral theory is based on the assumption that the thoughts, feelings and behaviors of a person are intertwined and are important for understanding and solving clients' problems. In particular, cognitive-behavioral therapy is based on the premise that emotional turmoil is caused by dysfunctional belief systems (18). Therefore, this study was conducted with the aim of investigating the effectiveness of cognitive-behavioral therapy group on the social adjustment of women with breast cancer in Kermanshah.

Research method:

In terms of purpose, this study was practical and from the point of view of data collection, it was a semi-experimental design, pre-test, post-test with a control group. The statistical population of the present study was female patients with breast cancer in Kermanshah city in 2017 that referred to the Oncology Center of Imam Reza Hospital. The total number of women with breast cancer under treatment was 617, of which 113 women with breast cancer, from this population, were 30 patients were selected and randomly assigned to two groups of 15 people, test and control. The intervention group underwent 10 90-minute group therapy sessions for two months, and the control group did not receive any treatment.

The research tools were: Ahmadi Social Adaptation Questionnaire: This questionnaire was created by Ahmadi in 1369. This questionnaire was created from the beginning with the aim of measuring the amount of social adaptation behaviors. This questionnaire consists of 67 three-choice questions that are scored on a Likert scale from 0 to 2. The minimum and maximum possible scores are 0 and 96, respectively. The interpretation of the obtained scores is that higher scores indicate social adjustment and the total scores of all the questions indicate social adjustment. The questions of this questionnaire measure compromise behavior and developed social characteristics, these characteristics include: truthfulness, cheerfulness, trust in ego, the degree of shyness, sensitivity and irritability, the degree of jealousy, flattery, fantasizing, timidity, daring, harassing others, leadership power and the way to communicate with siblings and peers (19), the content validity coefficient of the questionnaire by Ahmadi reported 0.87, which indicates high and acceptable content validity.

Table 1- Summary of cognitive-behavioral group therapy protocol

In order to analyze the data in this research, the following statistical methods were used: Descriptive statistics methods such as central tendency indices (mean, median and mean), dispersion indices (range of changes, variance, and standard deviation). Inferential analyzes included multivariate analysis of covariance, which was used due to the normality of data distribution and the homogeneity of the variance of the groups, in addition, the analysis of covariance test was used to determine the effectiveness of the cognitive behavioral therapy group. Also, in this research, SPSS version 22 software was used for data analysis, and a significance level of 0.05 was considered for all hypotheses.                                

Results:

The results showed that most subjects in the experimental group (6 people (40%)) are between 36 and 40 years old and in the control group (5 people (33.73%)) most of the subjects are between 41 and 45 years old. However, only in the experimental group (2 people (13.3%)) and in the control group (3 people (20%)) are they in the age range of more than 45 years.

Most of the subjects in the experimental group (6 people (40%)) have bachelor's education and in the control group (47.6% of 7 people) they have undergraduate and diploma education; while a smaller number of subjects (2 people (13.3%) in the experimental group) The experimental group has a master's degree or higher, and the control group has a bachelor's degree or a master's degree or higher.

Table 2- Descriptive statistics of research variables in two groups

As can be seen in the above table, there is a difference in the average post-test scores of social adaptation and resilience compared to the pre-test scores in the experimental group.

Table 3- Kalmogorov-Smirnov test to measure the normality of distribution of variables

As it is clear in the above table, the scores of the subjects in time 1 (pre-test) and time 2 (post-test) of the research variables are not KMO statistic values (p<0.01) and it indicates the normal distribution of the variables in the present study.

Table 4- Test of linearity of the relationship between associated and dependent variable.

وAs it is clear in the above table, the linearity of the relationship between the pre-test and the post-test, as well as the post-test and the follow-up of the research variables is significant with P<0.05, so this assumption has been met. Also, R values are 0.4 and higher in the described steps. Homogeneity of regression slopes in this assumption, it is focused on the relationship between the covariance and the dependent variable for each group, so it is checked that there is no interaction between the covariance and the intervention or experimental manipulation.

 Table 5- Homogeneity test of regression coefficients between groups

As it is clear in the above table, the interaction effect of group and pre-test in the research variables is not significant with P>0.01, so the assumption of regression slope has been observed in them. Other assumptions such as homogeneity of variance (Levin's test), homogeneity of variance-covariance matrices (Mbox's test) and the fit of the residual covariance matrix with the same matrix (Bartlett's test of sphericity) are stated in the appropriate place for each hypothesis.

Group-based cognitive-behavioral therapy increases the social adjustment of women with breast cancer.

1. A) In the general state of social adaptation

Table 6- Test of homogeneity of variance in social adjustment

As can be seen in Table No.6. The assumption of homogeneity of variance was met with P>0.05.

Table 7- Social adjustment covariance analysis test

As can be seen in Table No. 7: the pre-test effect is significant with P<0.01. Therefore, there is a correlation between the post-test and the pre-test. Therefore, by removing the pre-test effect, a significant difference was observed between the groups with F (1, 27) =198.527, P<0.01.

Table 8- Post-test averages of social adjustment

As can be seen in Table No. 8, in the post-test average by removing the pre-test effect, the average difference between the experimental group and the control group (-18.746) showed that the social adjustment scores of people in the experimental group were lower (a lower score indicates a higher adjustment level) is from the control group; Therefore, it can be said: cognitive-behavioral therapy in a group way increases the level of social adaptation in women with breast cancer.

1. b) in the case of social adaptation components

Table 9- M BOX test, Bartlett's sphericity, and multivariate and Levin tests in the second hypothesis

According to the data in table number 9,

• Ø Considering that in the M BOX test, the significance level is less than 0.05, therefore, the assumption of homogeneity of the variance-covariance matrices is not met, therefore, to check the linear combination of the dependent variables, the Pilai test, which is more resistant, is used.
• Ø Bartlett's test of sphericity with λ = 2.58 75 with a significance level smaller than 0.05 indicates the compatibility of the remaining covariance matrix with the same matrix.
• Ø With F=62.985, value=0.957, P<0.001, Pillai effect test with a significance level less than 0.05 showed that there is a statistically significant difference between the groups in the linear combination of dependent variables.
• Ø In Levin's test, it was shown that the significance level of social adaptation components (except for leisure time and wife's role) is more than 0.05, so the assumption of homogeneity of variance has been met. However, in the components of leisure time and the role of the wife, where this assumption is not met, it will be accepted in the later stages if a stricter level is applied to it.

Table 10- The test of the effects between the subjects in the post-test of the groups in hypothesis 2

The results of Table No. 10 indicate that there is a significant difference between the pre-test and post-test scores of the experimental group and the control group in each of the social adaptation components (except for the work area) with p<0.01. Now the interpretation of this meaning is mentioned in the table below.

Table 11- Post-test averages of social adjustment components

As in table no. 11, it can be seen that in the component of social adaptation (leisure time, relationships with family, parental role, role of spouse and member of the family unit), the average of the post-test by removing the effect of the pre-test, the average difference between the experimental group and the control group, respectively (444) 2-, 3-617, 3-984, 4-379 and 2-055) showed that the implementation of cognitive-behavioral therapy on women with breast cancer increased the level of social adjustment in the components (leisure time, Relationships with family, parental role, wife role and family unit member) have become in them.

Discussion and conclusion:

The purpose of this study was to investigate the effectiveness of cognitive behavioral therapy group on the social adjustment of women with breast cancer in Kermanshah. The result of periodic treatment was that the cognitive-behavioral therapy group was able to significantly improve the social adjustment of women with breast cancer. Also, the social compatibility of each was evaluated with a general score.

Cognitive behavioral therapy in a group way increases the social adjustment of women with breast cancer. The results showed that the level of social adjustment of people was significantly higher than the pre-test. In other words, cognitive-behavioral group psychotherapy has a significant positive effect on the social adjustment of women with breast cancer. In other words, this treatment style was able to increase the level of social adaptation in people. This effect can be interpreted in such a way that if people are placed in a therapeutic environment in which they are raised with a focus on improving cognitive awareness of issues and correcting maladaptive behaviors, they can maintain their psychological pressures in terms of social adaptation during the recurrence of psychological pressures (17).

In cognitive-behavioral psychotherapy, no attempt is made to reduce, avoid, suppress by controlling these internal experiences; rather, patients learn to reduce incompatible and disturbed thoughts and emotions with the help of paying attention to awareness (9). Patients learn to accept their problematic cognitions and maladaptive behaviors so that they can modify and eliminate them, thus cognitive behavioral therapy interventions in a group way are focused on two main frameworks: 1) acceptance of inner experiences Unwanted that cannot be controlled, 2) commitment to living a worthwhile life and taking action to change maladaptive behavior. Considering this treatment style and the changes that are made in people's cognition, theoretically, this treatment can be considered effective for increasing the social adaptation of women with breast cancer (18).

In this regard, the research of Abedi Par Yeja, Sadeghi, Shelani, and Sadeghi (20) showed that cognitive-behavioral therapy can significantly improve the social adjustment status of addicts treated with methadone, and the ability of people to use coping styles of work. to come Also, the findings showed that this style of psychotherapy in using social adaptation skills and coping styles helps addicts not to return to drug use again. According to the findings of the present research on the effectiveness of this style of psychotherapy in improving social adaptation and coping styles, it can be concluded that the present research was similar to this research.

Also, the results of the research by Aghabarari et al. (21) showed the validity and ability of the cognitive-behavioral therapy model as a practical model in its effectiveness on social adjustment and social anxiety of individuals, the structure of social adjustment as one of the main structures in the cognitive perspective. Social has been able to make changes in people's social adjustment and social anxiety. By comparing the results of this research with the current research, we can see the alignment of the current research.

Ethical considerations:

The ethical considerations of the project included: written information about the research to the participants, giving assurance to the volunteers about the confidentiality of the information and its use only in research matters, voluntary participation and obtaining written consent from the participants, and at the end with Paying attention to the evidence that supports the effectiveness of the cognitive behavioral therapy group on social adjustment, therefore, in order to comply with ethical considerations, after the completion of the mentioned treatment process, the above treatment was also performed for the control group.

Research limitations:

Every research, from the beginning of the work, that is, the selection of the main problem to the stages of implementation, analysis and final interpretation, faces limitations. Reporting the limitations of each research helps researchers who want to conduct research in the same field in the future to take the necessary measures to remove the limitations and conduct research with a more comprehensive perspective. This research, in turn, had limitations, the most important of which are mentioned below.

The study subjects were limited to women with breast cancer in Kermanshah. This limitation of the research sample means that the findings cannot be reliably generalized to other societies.

We also faced limitations in accessing women with breast cancer and convincing them to answer questionnaires and participate in the treatment period, because the patients came to the hospital for chemotherapy and drug treatment, and sometimes the discomforts caused by the disease work with it made them hard.

Another limitation was that we did not have information about the history of psychological disorders of the studied subjects. Having this information could provide comprehensive information to the researcher.

Suggestions:

In the limitation section of the research, it was stated that the sample studied was limited to women with breast cancer in Kermanshah city. In order to solve this limitation and to lay the groundwork for generalizing the research findings to other societies, it is suggested that this treatment style and structures be implemented among other societies as well; Another limitation was the method of measurement and data collection. In order to overcome this limitation, it is suggested to use other methods such as interview and observation, and the data collection should not be limited to self-report questionnaires. In this regard, semi-structured open-ended questionnaires can also be useful, for a more accurate comparison and evaluation, it is suggested that the control group (other than breast cancer patients and other than women) should be investigated in other researches as well. be used to determine whether disease and gender characteristics play a role in creating differences between people or not, and by studying research abroad, it is possible to find that extensive research on the effects of psychotherapy based on commitment and acceptance in a group manner have been measured on breast cancer patients from different aspects. But this issue has not been properly addressed in domestic research. To improve this situation and expand domestic research, it is suggested that domestic researchers pay attention to this issue and study it from different aspects. to study.

اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان سینه

مهناز تقی زاده[1]، خدامراد مومنی[2]

چکیده

مقدمه: سرطان پستان مهم‌ترین و رایج‌ترین بیماری در بین زنان است که دومین میزان مرگ و میر را بعد از سرطان ریه به خود اختصاص داده است، لذا این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر تاب آوری، سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان سینه بود.

روش پژوهش: پژوهش حاضر نیمه تجربی، با استفاده از طرح پیش‌آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. نمونه مورد مطالعه به روش نمونه گیری در دسترس از میان 113 نفر از زنان مبتلا به سرطان سینه شهر کرمانشاه در سال ۱۳۹۷، تعداد 30 بیمار انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه 15 نفر آزمایش و کنترل گمارده شدند. گروه مداخله طی 10 جلسه درمان گروهی90 دقیقه‌ای به مدت دو ماه تحت گروه درمانی شناختی‌ رفتاری قرارگرفتند؛ و گروه کنترل هیچ درمانی را دریافت نکردند. پرسشنامه سازگاری اجتماعی احمدی (1369) به عنوان ابزار ارزشیابی قبل و بعد از مداخله مورد استفاده قرار گرفت. تحلیل داده‌ها با استفاده تحلیل کواریانس چند متغیره و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 24 صورت گرفت.

یافته‌ها: نتایج نشان داده گروه درمانی شناختی رفتاری بر سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان سینه تأثیر معنادار داشته است و بین گروه آزمایش و کنترل تفاوت معنی داری وجود دارد (05/0< p).

نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از این مطالعه، بیانگر سودمندی گروه درمانی شناختی رفتاری در افزایش سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان سینه است؛ بنابراین توصیه می‌شود از این رویکرد درمانی درجهت ارتقاء به سازگاری اجتماعی این بیماران استفاده شود.

واژگان کلیدی: گروه‌درمانی شناختی رفتاری، سازگاری اجتماعی، سرطان سینه

تاریخ دریافت:  20/5/1401                  تاریخ پذیرش نهایی:  25/8/1401  

مقدمه:

سرطان پستان، شایع ترین سرطان در زنان و اولین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان 40 تا 44 ساله می‌باشد (1). این بدخیمی، 33 درصد سرطان‎های زنان را تشکیل می‎دهد و مسئول 91 درصد مرگ‎های وابسته به سرطان است (2)، سالانه، 180 هزار زن مبتلا به این سرطان در آمریکا تشخیص داده می‌شوند (3). این نوع ازسرطان، در جنوب شرق آسیا شایع ترین سرطان بوده (4) و آمار جهانی حاکی از افزایش میزان بروز و افزایش سریع‌تر آن در کشورهای در حال توسعه می‌باشد. در حال حاضر حدود یک سوم کل سرطان‎های زنان در کشورهای در حال توسعه را سرطان پستان تشکیل می‎دهد (6، 5).

الگوی اپیدمیولوژی سرطان پستان در ایران مشابه با کشورهای مدیترانه شرقی و سایر کشورهای در حال توسعه است (7)، تمام زنان در هر سنی، در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند، ولی با افزایش سن، این خطر بیشتر می‌شود (8). با این حال، سن ابتلا به سرطان پستان در ایران، 15 سال جوانتر از دیگر کشورها می‌باشد (9). در واقع، سن بروز سرطان پستان حداقل یک دهه کمتر از کشورهای توسعه یافته است. بر اساس آمارهای موجود در ایران در سال 2016، از هر 10 تا 15 زن ایرانی یک نفر احتمال دارد به سرطان پستان مبتلا شود(6).

ریسک فاکتورهای سرطان پستان محـدوده وسـیعی را در بر می‌گیرد که شامل افزایش سن، جنس مونث، سابقه خانوادگی سرطان پستان، افزایش تراکم پستان، استعداد ژنتیکی، شروع قاعدگی پیش از 12 سالگی و یائسگی طبیعی پس از 45 سالگی می‌باشد (8).

میزان خطر سرطان پستان با تاریخچه باروری شامل نداشتن سابقه باروری یا بالا بودن سن اولین بارداری و جایگزینی فاکتورهای هورمونی درون‌زا و برون‌زا، شیر ندادن و نازایی مرتبط می‌باشد (10)، افزایش مواجهه با استروژن اگزوژن و استفاده دراز مدت از استروژن (بیش از 5 سال) در طول زندگی با افزایش خطر سرطان پستان همراه است (11). مشکلات و شرایط خاص زنان مبتلا به سرطان سینه، علائم جسمی، و خلفی بارزی نیز خواهد داشت و بر ابعاد مختلف روانشناختی افراد تاثیر دارد. البته نوع و شدت علایم از فردی به فرد دیگر متفاوت است (12).

با توجه به سختی تحمل و هزینه بر بودن سرطان برای زنان و تاثیری که بر زندگی فردی و اجتماعی شان می‌گذارد، می‌‌توان تصور کرد که این بیماری در بسیاری از جنبه‌های اجتماعی زندگی تأثیرگذار باشد (13)، سازگاری اجتماعی به طور گسترده با سازه‌های مرتبط با سلامت در ارتباط است (14) و انعکاسی از تعادل فرد با دیگران، رضایت از نقش‌های خود و نحوه عملکرد در نقش‌هاست که به احتمال زیاد تحت تأثیر فرهنگ و انتظارات خانواده قرار دارد و معمولا در اصطلاحات نقش اجتماعی، عملکرد نقش، درگیر شدن با دیگران و رضایت با نقش‌های متفاوت مفهوم سازی شده است (15)، هر گاه واژه‌های اجتماعی شدن، جامعه پذیری، شایستگی اجتماعی و رفتار جامعه پسند، مترادف با سازگاری اجتماعی است. اجتماعی شدن فرایندی است که فرد از طریق آن قالب‌ها، ارزش‌ها و رفتارهای مورد نظر فرهنگ و جامعه خود را می‌آموزد (16).

از جملــه درمــان‌های موثــر بــر روابــط و سازگاری اجتماعی، می‌تـوان بـه روه درمانـی شـناختی- رفتـاری اشاره کرد که یــک مداخلــه روانشــناختی اســت کــه هـدف آن کمـک بـه بازسـازی تفکـرات، احسـاس هـا، رفتارهـا و نشــانه‌هــای جســمانی درمانجویــان اســت. هــدف روش‌هــای شـناختی شناسـایی و چالـش بـا تفکـرات منفی، جسـتجوی کمک بــرای یافتــن روش‌هــای جایگزیــن، تفکــر در راســتای بهبــود روابـط و روش‌هایـی بـرای حفـط ایـن روش هاسـت. ایـن درمـان بـر زمـان حـال، افـکار و رفتارهـای اینجـا و اکنـون تمرکـزدارد و از نظریـه شـناختی بک[3] اقتبـاس شـده اسـت (17).

درمــان شــناختی - رفتــاری، شــامل روش‌هایــی اســت کــه راهــکار‌های رفتــاری و شــناختی را بــا هــم تلفیــق می‌کنــد. بنابرایـن، نظریـه شـناختی- رفتـاری، بـر ایـن فـرض مبتنـی اســت کــه افــکار، احساســات و رفتارهــای فــرد درهــم تنیــده هسـتند و بـرای درک و حـل مشـکالت مراجعـان اهمیـت دارنـد. بـه طـور ویـژه درمـان شـناختی- رفتـاری مبتنـی بـر ایـن اسـاس اسـت کـه آشـفتگی هیجانـی، ناشـی از نظـام باورهـای ناکارامـد اســت (18) لذا این پژوهش با هدف، بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان سینه در کرمانشاه انجام شد.

روش پژوهش:

این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از منظر گردآوری داده، از دسته طرح‌های نیمه تجربی، از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، بیماران زن مبتلا به سرطان سینه شهر کرمانشاه در سال ۱۳۹۷ بودند که به مرکز آنکولوژی بیمارستان امام رضا(ع) مراجعه کردند. تعداد کل زنان مبتلا به سرطان سینه ی تحت درمان ۶۱۷ نفر بود که از بین آنها ۱۱۳ نفر زنان مبتلا به سرطان سینه بودند که از این جامعه، 30 بیمار انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه 15 نفر آزمایش و کنترل گمارده شدند. گروه مداخله طی 10 جلسه درمان گروهی90 دقیقه‌ای به مدت دو ماه تحت گروه درمانی شناختی‌ رفتاری قرارگرفتند و گروه کنترل هیچ درمانی را دریافت نکردند.

ابزارهای پژوهش عبارت بود از؛ پرسشنامه سازگاری اجتماعی احمدی: این پرسشنامه در سال ۱۳۶۹ توسط احمدی ساخته شد. این پرسشنامه از ابتدا با هدف اندازه گیری میزان رفتارهای سازگاری اجتماعی ساخته شده بود. این پرسشنامه از ۶۷ سوال سه گزینه‌ای تشکیل شده است که به صورت لیکرتی از صفر تا ۲ نمره گذاری می‌شوند. حداقل و حداکثر نمره‌ی ممکن کسب شده به ترتیب صفر و ۹۶ است. تفسیر نمرات به دست آمده به اینصورت است که نمرات بالاتر نشان دهنده ی سازگاری اجتماعی است و مجموع نمرات تمامی‌سوالات سازگاری اجتماعی را نشان میدهد، سوالات این پرسشنامه رفتار سازشی و ویژگیهای رشد یافته‌ی اجتماعی را می‌سنجد، این ویژگی‌ها شامل: راستگویی، نشاط، اعتماد به نفس، میزان خجالتی بودن، حساسیت و زودرنجی، میزان حسادت، تملق گویی، خیالبافی، ترسو بودن، جرات داشتن، آزار و اذیت دیگران، قدرت رهبری و نحوه ارتباط با خواهران و برادران و همسالان می‌باشند (19)، ضریب روایی محتوایی پرسشنامه توسط احمدی ۸۷/0 گزارش داده است که نشان دهنده‌ی روایی محتوایی بالا و قابل قبول است.

جدول 1- خلاصه پروتکل گروه درمانی شناختی-رفتاری

به منظور تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش از روش‌های آماری زیر استفاده شد: روش‌های آمار توصیفی مانند شاخص‌های گرایش مرکزی (نما، میانه و میانگین)، شاخص‌های پراکندگی (دامنه تغییرات، واریانس، انحراف معیار). تحلیل‌های استنباطی شامل تحلیل کواریانس چند متغیره بود که با توجه به نرمال بودن توزیع داده ها و همگنی واریانس گروه ها استفاده شد، علاوه بر این از آزمون تحلیل کوواریانس برای تعین اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری استفاده شد. همچنین در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه ۲۲ استفاده شد و برای کلیه ی فرضیه ها سطح معناداری ۰۵/0 در نظر گرفته شده است.

یافته‌ها:

نتایج نشان داد، در بیشتر آزمودنی ها در گروه آزمایش (6 نفر (40 درصد)) بین 36 تا 40 سال و در گروه کنترل (5 نفر (73/33 درصد)) بیشتر آزمودنی بین 41 تا 45 سال سن دارند ، این در حالی است که فقط در گروه آزمایش (2 نفر (3/13 درصد)) و در گروه کنترل (3 نفر(20 درصد)) در دامنه سنی بیشتر از 45 سال قرار دارند.

بیشتر آزمودنی‌ها در گروه آزمایش (6 نفر (40 درصد) تحصیلات کارشناسی و در گروه کنترل (7 نفر6/47 درصد) تحصیلات زیردیپلم و دیپلم دارند؛ این در حالی است که تعداد کمتری از آزمودنی‌های(2 نفر (3/13 درصد) گروه آزمایش تحصیلات کارشناسی ارشد و بالاتر و در گروه کنترل تحصیلات کارشناسی یا کارشناسی ارشد و بالاتر دارند.

جدول 2- آماره توصیفی متغیر‌های پژوهش در دو گروه

همان طور که در جدول فوق مشاهده می‌شود در میانگین نمرات پس آزمون سازگاری اجتماعی و تاب آوری نسبت به نمرات پیش آزمون در گروه آزمایشی تفاوت دیده می‌شود.

جدول 3- آزمون کالموگروف – اسمیرنف جهت سنجش نرمال بودن توزیع متغیرها

همان طور که در جدول فوق مشخص است نمرات آزمودنی ها در زمان 1 (پیش آزمون) و زمان 2 (پس آزمون) متغیرهای پژوهش مقادیر آماره KMO نیست (p<0.01) و بیانگر نرمال بودن توزیع متغیرها در مطالعه حاضر است.

جدول 4- آزمون خطی بودن رابطۀ بین متغیر همراه و وابسته

همان طور که در جدول فوق مشخص است خطی بودن رابطه بین پیش آزمون و پس آزمون و نیز پس آزمون و پیگیری متغیرهای پژوهش با P<0.05 معنادار است بنابراین این مفروضه رعایت شده است. همچنین مقادیر R در مراحل بیان شده 4/0 و بالاتر می‌باشد.

همگنی شیب‌های رگرسیون: در این مفروضه بر رابطه بین همپراش و متغیر وابسته برای هر گروه متمرکز است ، بنابراین بررسی می‌شود که هیچ تعاملی بین همپراش و مداخله یا همان دستکاری آزمایشی نباشد

جدول 5- آزمون همگنی ضرائب رگرسیون بین گروه ها

همان طور که در جدول فوق مشخص است اثر تعامل گروه و پیش آزمون در متغیرهای پژوهش با P>0.01 معنادار نیست بنابراین مفروضه شیب رگرسیون در آنها رعایت شده است. سایر مفروضه ها مانند همگنی واریانس (آزمون لوین)، همگنی ماتریس‌های واریانس- کوواریانس (آزمون ام باکس) و تناسب ماتریس کوواریانس باقیمانده با ماتریس همانند (آزمون کرویت بارتلت) به فراخور هر فرضیه در جای مناسب بیان می‌شود.

درمان شناختی-رفتاری به شیوه گروهی موجب افزایش سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان سینه می‌شود.

الف) در حالت کلی سازگاری اجتماعی

جدول 6- آزمون همگنی واریانس در سازگاری اجتماعی

همانطور که در جدول شماره 6، مشاهده می‌شود. مفروضه همگنی واریانس باP>0.05 رعایت شده است .

جدول 7- آزمون تحلیل کوواریانس سازگاری اجتماعی

همانطور که در جدول شماره 7، مشاهده می‌شود: اثر پیش آزمون با P<0.01 معنادار است . بنابراین بین پس آزمون و پیش آزمون همبستگی وجود دارد. بنابراین با برداشتن اثر پیش آزمون در بین گروه ها با F(1,27)=198.527, P<0.01 تفاوتی معنادار مشاهده شد.

جدول 8- میانگین‌های پس آزمون سازگاری اجتماعی

همانطور که در جدول شماره 8، مشاهده می‌شود در میانگین پس آزمون با برداشتن اثرپیش آزمون اختلاف میانگین بین گروه آزمایش با گروه کنترل (746/18-) نشان داد که نمرات سازگاری اجتماعی افراد در گروه آزمایش پایین تر (نمره کمتر بیانگر سطح سازگاری بیشتر) از گروه کنترل است؛ بنابراین می‌توان گفت: درمان شناختی-رفتاری به شیوه گروهی موجب افزایش سطح سازگاری اجتماعی در زنان مبتلا به سرطان سینه می‌شود.

ب) در حالت مولفه‌های سازگاری اجتماعی

جدول 9- آزمون M BOX، آزمون‌های کرویت بارتلت ، چند متغیری و لوین در فرضیه دوم

با توجه به داده‌های جدول شماره 9،

• Ø با توجه به اینکه درآزمون M BOXسطح معناداری کمتر از 05/0 است بنابراین مفروضه همگنی ماتریس‌های واریانس- کوواریانس رعایت نشده است، بنابراین جهت بررسی ترکیب خطی متغیر‌های وابسته از آزمون اثر پیلایی که مقاوم تر است استفاده می‌شود.
• Ø آزمون کرویت بارتلت با 75/58 ² =λ با سطح معناداری کوچکتر از 05/0 بیانگر تناسب ماتریس کوواریانس باقیمانده با ماتریس همانند است.
• Ø باF=62.985,value=0.957, P<0.001, آزمون اثر پیلایی با سطح معناداری کمتر از 05/0 نشان داد تفاوت آماری معنادار بین گروه ها در ترکیب خطی متغیر‌های وابسته وجود دارد.
• Ø در آزمون لوین نشان داده شد که سطح معناداری مولفه‌های سازگاری اجتماعی (به غیر از اوقات فراغت و نقش همسری) بیشتر از 05/0 است بنابراین مفروضه همگنی واریانس در آن ها رعایت شده است . اما در مولفه‌های اوقات فراغت و نقش همسری که این مفروضه رعایت نشده است در مراحل بعد در صورتی معناداری پذیرفته می‌شود که سطح سخت تری بر آن اعمال گردد.

جدول 10- آزمون اثرات بین آزمودنی ها در پس آزمون گروه ها در فرضیه 2

نتایج جدول شماره 10، حاکی از آن است که در هر مولفه‌های سازگاری اجتماعی ( به غیر از حوزه کاری) مطرح شده باp<0.01 بین نمرات پیش آزمون و پس آزمون گروه آزمایش و گروه کنترل تفاوت معنادار وجود دارد . حال تفسیر این معناداری در جدول زیر ذکر می‌شود.

جدول 11- میانگین‌های پس آزمون مولفه‌های سازگاری اجتماعی

همانطور که در جدول شماره 11، مشاهده می‌شود در مولفه سازگاری اجتماعی (اوقات فراغت، روابط با خانواده، نقش والدی، نقش همسری و عضو واحد خانواده) میانگین پس آزمون با برداشتن اثرپیش آزمون اختلاف میانگین بین گروه آزمایش با گروه کنترل به ترتیب(444/2- ،617/3- ، 984/3- ، 379/4- و 055/2-) نشان داد که اجرای درمان شناختی -رفتاری بر روی زنان مبتلا به سرطان سینه سبب افزایش سطح سازگاری اجتماعی در مولفه‌های (اوقات فراغت، روابط با خانواده، نقش والدی، نقش همسری و عضو واحد خانواده) در آنان شده است.

بحث و نتیجه گیری:

مقصود پژوهش حاضر بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان سینه در کرمانشاه بود. نتیجه‌ی اجرای دوره‌ای درمانی این بود که گروه درمانی شناختی- رفتاری بطور معناداری قادر به ارتقاء سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان سینه بود. همچنین سازگاری اجتماعی هر یک با یک نمره‌ی کلی مورد بررسی قرار گرفتند.

درمان شناختی رفتاری به شیوه ی گروهی موجب افزایش سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان سینه می‌شود. نتایج نشان داد که سطح سازگاری اجتماعی افراد نسبت به پیش آزمون به طور معناداری بیشتر بود. به عبارت دیگر روان درمانی گروهی شناختی- رفتاری بطور معناداری بر سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان سینه تاثیر مثبت می‌گذارد. به این معنا که این سبک درمانی توانسته بود باعث افزایش سطح سازگاری اجتماعی در افراد شود. این تاثیر اینطور قابل تفسیر است که اگر افراد در محیطی درمانی قرار گیرند که در آنها با تمرکز بر ارتقاء آگاهی شناختی نسبت مسائل و اصلاح رفتارهای ناسازگارانه مطرح شود، می‌تواند در زمان عود فشارهای روانی خود را از لحاظ سازگاری اجتماعی حفظ کند (17).

در روان درمانی شناختی- رفتاری هیچ تلاشی برای کاهش، اجتناب، سرکوب با کنترل این تجربیات درونی نمی‌گردد، بلکه بیماران یاد می‌گیرند افکار و عواطف ناسازگارانه و مختل را با کمک توجه به آگاهی کم کنند (9). بیماران یاد می‌گیرند تا شناختهای مشکل زا و رفتارهای ناسازگارانه ی خود را قبول کنند تا بتوانند آنها را اصلاح نمایند و آنها را حذف کنند، با این اوصاف مداخلات درمان شناختی رفتاری به شیوه ی گروهی بر دو فرابند اصلی متمرکز است: ۱) پذیرش تجربیات درونی ناخواسته که قابل کنترل نیستند، ۲) تعهد به زیستن یک زندگی ارزشمند و اقدام در جهت تغییر رفتار ناسازگارانه. با توجه به این سبک درمانی و تغییراتی که در شناخت افراد ایجاد می‌شود، از لحاظ نظری هم می‌توان این درمان را برای افزایش سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به سرطان سینه موثر دانست (18).

در همین راستا پژوهش عابدی پر یجا، صادقی، شلانی، و صادقی (20) نشان داد که درمان شناختی- رفتاری بطور قابل توجهی می‌تواند باعث بهبود وضعیت سازگاری اجتماعی معتادان تحت درمان با متادون شود، و توانمندی افراد در استفاده از سبک‌های مقابله ای کار آمد شود. همچنین یافته ها نشان داد که این سبک روان درمانی در استفاده از مهارت‌های سازگاری اجتماعی و سبک‌های مقابله ای به معتادان کمک می‌کند تا به مصرف مجدد مواد مخدر بازگشت نکنند. با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر مبنی بر کارآمدی این سبک روان درمانی در بهبود سازگاری اجتماعی و سبک‌های مقابله ای می‌توان نتیجه گرفت که پژوهش حاضر با این پژوهش همسر بوده است.

همچنین نتایج پژوهش آقابراری و همکاران (21) اعتبار و توانایی مدل درمان شناختی- رفتاری را به عنوان یک مدل عملی در اثربخشی بر سازگاری اجتماعی و اضطراب اجتماعی افراد نشان داد، سازه ی سازگاری اجتماعی به عنوان یکی از سازه ی اصلی در دیدگاه شناختی - اجتماعی به خوبی توانسته است در سازگاری اجتماعی و اضطراب اجتماعی افراد تغییر ایجاد کند. با مقایسه نتایج این پژوهش با پژوهش حاضر می‌توان همسویی پژوهش حاضر را مشاهده کرد.

ملاحظات اخلاقی:

ملاحظات اخلاقی طرح شامل این موارد بود: اطلاعات کتبی در مورد پژوهش به شرکت کنندگان، دادن اطمینان خاطر به داوطلبین در مورد محرمانه بودن اطلاعات و استفاده از آن فقط در امور تحقیقی، داوطلبانه بودن مشارکت و اخذ رضایت کتبی از شرکت کنندگان و در پایان با توجه به شواهد که از اثربخش بودن گروه درمانی شناختی رفتاری بر سازگاری اجتماعی حمایت می‌کنند لذا به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی، بعد از اتمام پروسه درمان مذکور، درمان فوق برای گروه کنترل نیز انجام شد.

محدودیت‌های پژوهش:

هر تحقیقی از ابتدای کار یعنی انتخاب مسئله اصلی تا مراحل اجرا، تحلیل و تفسیر نهایی با محدودیت‌هایی مواجه است. گزارش محدودیت‌های هر پژوهش به محققانی که در آینده می­خواهند پژوهشی در حوزه ی مشابه انجام دهد کمک می‌کند تا اقدامات لازم را جهت برطرف کردن محدودیت ها و انجام پژوهش با دیدگاهی جامع تر انجام شود. این پژوهش نیز به نوبه‌ی خود دارای محدودیت‌هایی بود که اهم آنها در ادامه ذکر شده اند.

• افراد مورد مطالعه محدود به زنان مبتلا به سرطان سینه شهر کرمانشاه بود. این محدودیت بودن نمونه‌ی پژوهشی موجب می‌گردد که با اطمینان نتوان یافته ها را به جوامع دیگر تعمیم داد.
• در دسترسی به زنان مبتلا به سرطان سینه و راضی کردن آنها برای پاسخگویی به پرسشنامه­ها و شرکت در دوره‌ی درمانی نیز با محدودیت روبرو بودیم، زیرا بیماران برای شیمی‌درمانی و دارو با درمان به بیمارستان مراجعه می‌کردند و بعضا ناراحتی‌های ناشی از بیماری کار با آنها را سخت می‌کرد.
• محدودیت دیگر این بود که ما اطلاعاتی در رابطه با سابقه ی اختلالات روانشناختی افراد مورد مطالعه نداشتیم. داشتن این اطلاعات خود می‌توانست اطلاعات جامعی به پژوهشگر ارائه دهد.

پیشنهادها:

در بخش محدودیتهای پژوهش بیان شد که نمونه ی مورد مطالعه به زنان مبتلا به سرطان سینه در شهر کرمانشاه محدود بود. در راستای رفع این محدودیت و زمینه سازی برای تعمیم یافته‌های پژوهش به جوامع دیگر، پیشنهاد می‌گردد که این سبک درمانی و سازه ها در بین جوامع دیگر نیز اجرا شوند؛ محدودیت دیگر، روش سنجش و گردآوری اطلاعات سنجش بود، برای برطرف شدن این محدودیت پیشنهاد می‌گردد، از روش‌های دیگر همچون مصاحبه و مشاهده استفاده گردد و جمع آوری اطلاعات فقط محدود به پرسشنامه ی خود-گزارشی نباشد. در همین راستا پرسشنامه­های باز پاسخ با نیمه ساختار یافته نیز می‌توانند مفید باشند، جهت مقایسه و ارزیابی دقیق تر پیشنهاد می‌شود که گروه شاهد (غیر از بیماران مبتلا به سرطان سینه و با غیر از زنان نیز در پژوهش‌های دیگر مورد بررسی قرار گیرند نیز استفاده شود تا مشخص گردد که آیا ویژگی‌های بیماری و جنسیتی نقشی در ایجاد تفاوت در بین افراد دارند و یا خیر و با مطالعه­ی تحقیقات خارج از کشور روش می‌شود که تحقیقات گسترده ای تاثیرات روان درمانی مبتنی پر تعهد و پذیرش به شیوه ی گروهی را از جنبه‌های مختلف بر روی بیماران مبتلا به سرطان سینه سنجیده اند. اما در تحقیقات داخلی به این مسئله بطور مناسبی پرداخته نشده است. برای بهبود این وضعیت و گسترش پژوهش‌های داخلی پیشنهاد می‌گردد که محققان داخلی به این مسئله توجه کنند و آن را از جنبه‌های مختلف مورد مطالعه قرار دهند.