ارزشیابی طرح شهاب در برنامه درسی دوره دوم ابتدایی سازمان آموزش و پرورش به منظور ارائه الگو

ارزشیابی طرح شهاب در برنامه درسی دوره دوم ابتدایی سازمان آموزش و پرورش به منظور ارائه الگو

رضا منصوری [1]، جهانبخش رحمانی*[2]، زهره سعادتمند[3]

چکیده :

مقدمه: در نظر گرفتن تفاوت های فردی دانش آموزان در آموزش و برخورد متناسب با ویژگی های خاص آنان از وظایف مهم معلمان است. هدف اصلی این مقاله ارزشیابی طرح شهاب در برنامه درسی دوره دوم ابتدایی بر مبنای اهداف، محتوا و روش ها است.

روش پژوهش: روش انجام پژوهش کیفی است. برای انجام این پژوهش علاوه بر مطالعۀ اسنادی، از تکنیک تحلیل مضمون با نرم افزار MAXQDA12 ، برای شناسایی عوامل و مؤلفه ها بر مبنای اهداف و، محتوا و روش ها استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش تمام خبرگان در حوزه آموزش بودند که بعد از انجام مصاحبه 15 اشباع نظری صورت گرفت و تمام مصاحبه ها بین 60 تا 85 دقیقه به طول انجامید. در ضمن مصاحبه های نیمه ساختار یافته با ین معلمان و کارشناسان و مدرسان مجری طرح شهاب در سال 1399 به صورت تحلیل تم( در 7 مرحله) انجام شده است. یافته ها: نتایج نشان داد که در مرحله اول بازخوانی مصاحبه ها در گام اول تحلیل تم 74  کد مفهومی استخراج شد و در گام دوم کد های مفهومی تبدیل به 8 مفهوم فرعی شدند و در نهایت در دو وضعیت مطلوب و موانع و مشکلات ارائه گردید.

نتیجه گیری: بر اساس نظر مصاحبه شوندگان 6 تم استخراج شده از متن مصاحبه ها شامل: استعداد یابی، طرح کلی شهاب، هدف، محتوا، روش و معلمان به دست آمد.

واژگان کلیدی: ارزشیابی، برنامه ریزی درسی، دوره دوم ابتدایی، طرح شهاب

تاریخ دریافت: 21/12/1399                         تاریخ پذیرش نهایی:  1/3/1400   

مقدمه:

یکی از واقعیت های مهم هستی وجود و تنوع در میان پدیده های عالم است. نه تنها گونه های مختلف جانداران و گیاهان با هم فرق دارند، بلکه اعضای هر گونه نیز با یکدیگر متفاوت اند. انسان ها نیز مشمول همین قاعده اند. دانش آموزان از لحاظ توانایی های ذهنی، روش های آموختن، سبک و سرعت یادگیری، آمادگی، علاقه و انگیزش نسبت به کسب  دانش و انجام فعالیت های تحصیلی با هم تفاوت دارند. بنابراین در نظر گرفتن تفاوت های فردی دانش آموزان در آموزش و برخورد متناسب با ویژگی های خاص آنان از وظایف مهم معلمان است(1). به بیان دیگر، یکی از اصول پذیرفته شده و مورد قبول در تعلیم و تربیت، توجه به تفاوت های فردی و در نهایت، توجه به نیازهای فراگیران برای متناسب نمودن آموزش با سطح استعداد^[4] و توانایی آن ها است. در صورتی که تعلیم و تربیت بخواهد بستر رشد همه جانبه فراگیران را فراهم نماید، هرگز نمی تواند بدون شناخت و توجه به ماهیت منحصر به فرد آن ها به این امر دست یابد. از سوی دیگر، این حق مسلم همه افراد است که به تناسب توانایی هایشان از حداکثر آموزش برخوردار و قربانی اکثریت نشوند(2). اگر خواستار تحقق توجه به تفاوت های فردی و برخوردار ساختن افراد از آموزش به تناسب استعداد و توانایی های بالقوه آنان باشیم. باید آموزش افراد با استعداد توجه ویژه ای مبذول نماییم. اما قبل از آن، لازم است به تعریف استعداد و بررسی نظر یه ها و برنامه های موجود در زمینه شناسایی^[5] پرداخته شود، زیرا تدوین برنامه آموزشی مناسب زمانی مؤثر است که افرادی به عنوان با استعداد شناخته شوند که واقعا دارای چنین خصیصه ای باشند(3)

بحث استعدادهای آدمی و توجه به آن ها از دیرباز یکی از مسائل مهم مطرح در عرصه تربیت بوده است. به طور نمونه، افلاطون با اعتقاد به این که «افراد از حیث ذوق و استعداد برابر نیستند بلکه هر کسی برای کاری ساخته شده است.»، بر آن است تا با شناسایی استعداد هر فرد، مسیر تربیتی ویژه ای برای او طراحی کند (4). افلاطون، شناسایی استعداد افراد را گام اولیه برای طرح تربیت می داند و معتقد است این شناسایی باید از کودکی آغاز شود. به طور نمونه، هنگامی که درباره تربیت سربازان سخن می گوید، می نویسد: «... این جستجو را باید از کودکان آغاز کنیم، ... سپس هر کدام را که ببینیم فراموشی به خود راه نمی دهد و فریب ظاهر را نمی خورد، بلکه همواره در عقیده خود استوار می ماند، باید بر گزینیم و از دیگران جدا کنیم ...» (4).

شناسایی و پرورش استعدادها در نظام های آموزشی امروز نیز اهمیتی خاص یافته است. در ادبیات تربیتی ایران، شناسایی، رشد و شکوفایی استعدادهای متربی به عنوان یکی از هدف های تعلیم و تربیت و گاه به عنوان تعریف تربیت در نظر گرفته شده است(5).

علاوه بر موضوع استعداد سنجی و هدایت تحصیلی در نظام آموزشی، توجه به صاحبان استعدادهای برتر نیز در بسیاری از نظام های آموزشی کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته است(6). حضور «سازمان پرورش استعدادهای درخشان» در نظام تربیتی ایران از سال 1355 تا کنون و تصویب و ابلاغ طرح«شناسایی و هدایت استعدادهای برتر(شهاب)» از سال 1386 نیز نشان از اهمیت این امر در نظام ایران دارد.

از آنجا که پژوهشگر در سال های کاری خود با این دغدغه روبرو بوده است که آیا می توان طرح شهاب در برنامه درسی دوره دوم ابتدایی را ارزشیابی نمود؟ و آیا می توان چهار چوبی را برای این ارزشیابی مطرح نمود؟ برای یافتن پاسخ این سوالات محقق به دنبال پاسخ سوالات عمیق تری از جمله کدهای مفهومی، مفاهیم فرعی و اصلی در ارزشیابی طرح شهاب در برنامه درسی دوره ابتدایی دوم بر مبنای اهداف، محتوا و روش ها بود که در نهایت مدلی بر اساس اهداف، محتوا و روش ها ارائه دهد.

نویدی (7) در پژوهشی با هدف ارزشیابی اجرای آزمایشی طرح شناسایی و هدایت استعدادهای برتر (شهاب) از مجموعه شواهد موجود چنین استنباط کرد که در سال اول اجرای طرح شرایط برای اجرای طرح شهاب چندان مساعد نبوده و در زمینه شناسایی و هدایت استعدادهای دانش آموزان، موفقیتی حاصل نشده است. به عبارت دیگر بافت فرهنگی- اقتصادی موجود برای اجرای طرح شهاب مساعد نبوده است. همچنین رویکرد متمرکز دستگاه متولی آموزش و پرورش رسمی و تأکید بر اجرای برنامه های از پیش تعیین شده، با رویکرد تعلیم و تربیت مبتنی بر استعداد که در چارچوب طرح شهاب ارائه شده است سازگار نیست. افزون بر این، منابع نرم افزاری و سخت افزاری کافی برای اجرای مطلوب طرح شهاب فراهم نشده است.

علی پور و همکاران(8) در پژوهشی به بررسی میزان همبستگی نظرات معلمان و والدین در خصوص استعداد دانش آموزان(طرح شهاب) پرداختند، یافته های پژوهش نشان داد که در حوزه های استعدادی حرکتی- ورزشی، اجتماعی، فرهنگی- دینی، ریاضی، کلامی و استعداد کلی دانش آموزان، بین نظر معلمان و والدین همبستگی معناداری وجود دارد و در سایر موارد همبستگی وجود ندارد. همچنین والدین نسبت به معلمان در تمامی حوزه های استعدادی امتیاز بیشتری به فرزندان خود داده اند. نتیجه پژوهش مبنی بر نبود یا پایین بودن اتفاق نظر در برخی از حوزه های استعدادی بین نظر معلم و والدین، نشان دهنده ی آن است که یا معلمان و والدین برداشت یکسانی از پرسش های چک لیست های استعدادی ندارند و یا مشخصات ابزار به گونه ای است که برای استفاده معلمان و والدین به طور یکسان می بایست مورد تجدید نظر و یا اصلاح قرار گیرد.

پاپی گالوز[6] و همکاران (9) در پژوهشی تحت عنوان « رویدادهای حرفه ای برای استعدادهای جوان. تجارب آموزشی نوآورانه در مطالعات تبلیغات» بیان می کند که توجه به استعداد به عنوان نقطه نظر تمامی موسسات است و نتایج مطالعه وی نشان داده است که درک ما از آموزش و پرورش ممکن است با این اذهان به طرز چشمگیری گسترش یابد و نسبت به وضع موجود موضعی انتقادی داشته باشیم تا آموزش و پرورش به توسعه این ذهن ها برود که چرا این اذهان با توجه به پیشرفت های سریع تکنولوژیکی در هزاره سوم نتوانسته است در اهداف عالی کسب و کار جایگاه خود را پیدا کند و تغییر ذهن ها اتفاق نیفتاده است و دیگر این که بایسته است این ذهن ها نقش محوری در فعالیت ها و اهداف تدوین شده در مدارس و مؤسسات داشته باشند که این مسأله می تواند به تغییر ذهن ها منجر شود.

صباحی زاده، کشتی آرای و یار محمدیان(10)در دلالت های اذهان پنج گانه در آموزش و پرورش به نقش آنها درطراحی آموزشی، تغییر اهداف و محتوای آموزشی و نیز روش های آموزش اشاره کرده ومعلمان و والدین را دارای نقش کلیدی در تحقق اذهان برشمرده اند.        

روش پژوهش:

هدف از انتخاب روش تحقیق، مشخص نمودن شیوه و روشی است که محقق اتخاذ می کند تا او را هرچه سریع تر و دقیق تر در دستیابی به پاسخ، برای پرسش های تحقیق مورد نظر کمک کند. تعیین روش تحقیق به موضوع تحقیق، اهداف، و ماهیت آن بستگی دارد. هدف اصلی تحقیق نیز کشف، تبیین، تفسیر و گسترش دانش پیرامون پدیده ها یا پدیده خاص است.

سنت پژوهش های کیفی در سه طبقه تنظیم شده اند، سنت های موجود در هر طبقه، از این جهت به معلم مربوطند که به مطالعه پدیده های مشابه می پردازند. برخی بر فهم ماهیت تجربه زیسته تأکید دارند، برخی بر فهم پدیده های فرهنگی و اجتماعی نظر دارند، و برخی دیگر بر فهم زبان و پدیده های ارتباطی توجه دارند(11)

این مطالعه بر ماهیت تجربه معلمان و مدرسان تأکید دارد، لذا از روش مطالعه پدیدار شناختی استفاده می شود. پدیدارشناختی پژوهشی درباره جهان است، آن گونه که بر افراد جلوه گر می شود. این شیوه ریشه در نهضتی دارد که هوسرل آن را آغاز کرد. او بر این باور بود که نقطه شروع دانش تجربه درونی فرد از پدیده هاست که عبارتند از: احساس ها، ادراک ها و تصورهایی که به هنگام متمرکز کردن توجه بر یک شی در آگاهی آشکار می شود(11). مراحلی که در این روش به کار گرفته می شود عبارتند از:

1- مشخص شدن موضوعی که اهمیت شخصی و اجتماعی دارد که در این زمینه طرح شهاب انتخاب شد.

2- تهیه و تدوین طرح ابتدایی مصاحبه و انجام آزمایش آن

3- پیاده کردن متن مصاحبه و کد گذاری و تحلیل آن

4- اصلاح و ویرایش طرح اولیه مصاحبه

5- انتخاب شرکت کنندگان که تجربه چند ساله از کلاس داشته اند.

6- مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته با مورد انتخاب شده

7- پیاده کردن مصاحبه و کد گذاری و تحلیل داده ها

رمزگذاری و در نتیجه مقوله بندی مطالب در تحلیل محتوای استقرایی بدون در نظر داشتن هیچ پیشینه تئوریکی، هم زمان با مطالعه ی متن یا مصاحبه آغاز می شود. با توجه به موضوع مرحله به مرحله، با تعیین واحد معنا و فشرده ساختن آن تا تعیین رمز می پردازیم و در صورت داشتن زمینه ای مشترک، رمزها ادغام می شوند تا مقوله ها تعیین گردند و سپس مفهوم کلی که حاصل جمع بندی این مقوله هاست (تم) حاصل می آید. برای حفظ پایایی، بازبینی مطالب در دو مرحله، یکی پس از اینکه 50 – 10 درصد مقوله بندی ها تکمیل شد و دیگری در پایان کار صورت می گیرد. و اگر پرسش تحقیق جنبه ای کمی را نیز در نظر می گیرد در پایان نیز می توان آن ها را نیز تحلیل کرد. همان گونه که ملاحظه می شود، در این جا ما بدون داشتن پشتیبانی نظریه از جزئیات و مشترکات حاصل از آن استفاده می کنیم تا به مفهوم کلی برسیم.

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات در هر دو سطح با استفاده از روش کدگذاری موضوعی است. در سطح تحلیل محتوا از نظام مقوله بندی قیاسی جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده می شود. در این روش هدف اصلی، ارائه تعاریفی از موضوع، ارائه مثال ها(مصداق ها) و نمونه ها و تعیین قوانین کدگذاری برای هر مقوله قیاسی، و تعیین دقیق شرایط کدگذاری یک عبارت متنی به وسیله یک مقوله و سرانجام ارائه تعاریفی از هر مقوله است که می تواند در قالب دستورالعمل در کنار یکدیگر قرار گیرند(12) 

یافته های پژوهش:

سوال اول: کدهای مفهومی، کدهای فرعی و اصلی در ارزشیابی طرح شهاب در برنامه درسی دوره دوم ابتدایی بر مبنای اهداف، محتوا و روش ها کدامند؟

برای پاسخ به این سوال مصاحبه هایی با سوالات نیمه ساختار یافته طراحی شد و از معلمان و کارشناسان اجرایی طرح شهاب به عمل آمد. که از مجموع 15 نفر خبرگان مشارکت کننده در این تحقیق 10 نفر از معلمان با تجربه و 5 نفر از مجریان طرح شهاب در مدارس بودند. فرایند تحلیل محتوای کیفی برای تعیین مهم ترین تعیین کننده های ارزشیابی طرح شهاب در برنامه درسی دوره دوم ابتدایی بر مبنای اهداف، محتوا و روش ها استفاده شد.در این فرایند 91 کد اولیه استخراج گردید. با بازبینی متعدد و ادغام کدها بر اساس تشابه و طی چندین مرحله، در نهایت 28 کد مفهومی در شرایط مطلوب در 6 کد فرعی ( استعداد یابی، طرح شهاب، اهداف، محتوا، روش و معلمان) استخراج شد که در زیر کد متغیر اصلی به عنوان کد اصلی قرارا گرفتند.

پس از طی نمودن گام های اول تا هفتم پژوهش و مشخص نمودن جامعه آماری خبرگان برای مصاحبه و گرفتن مصاحبه های عمیق از 15 معلم با تجربه و کارشناس اجرایی طرح شهاب در مرحله هفتم 3 گام اساسی را اجرا نمودیم 1- استخراج کدهای مفهومی اولیه 2- کدهای مفهمومی فرعی و 3- دسته بندی و قرارا گرفتن کدهای مرتبط با متغیر اصلی در یک جدول به شرح ذیل.

گام اول: تحلیل 15 مصاحبه و استخراج 74 مفهوم از 101 کد باز برگرفته از مصاحبه ها و مبانی نظری که از ادبیات پژوهشی در تحقیق بدست آمده است.

جدول1) توصیف مفاهیم استخراج شده از تجارب معلمان درطرح شهاب 

گام دوم: تلخیص کدهای مفهومی از 74 کد به 28 کد نهایی که در جدول 2 آمده است.

جدول2) تلخیص مفاهیم استخراج شده از تجارب معلمان درطرح شهاب 

گام سوم: کدگذاری نهایی استخراج مفاهیم فرعی و جایگذاری آن در زیر مجموعه مفهوم اصلی پژوهش که در جدول 3 آمده است.

جدول 3) کدهای مفهومی، کدهای فرعی و اصلی در ارزشیابی طرح شهاب در برنامه درسی دوره دوم ابتدایی بر مبنای اهداف، محتوا و روش ها

در گام آخر محقق برای پاسخ به سوال اصلی هر یک از مباحث اهداف، محتوا و روش در طرح شهاب به تفسیر در جداول جداگانه آورده شده است.

جدول4)تحلیل تم اهداف طرح شهاب

تحلیل تم اهداف طرح شهاب    

در خلال مصاحبه های نیمه ساختار یافته  با معلمان مدیران کارشناسان و دانشجو معلمان فعال در طرح شهاب ،کـدهای مفهـومی و طبقـات مفهـومی استخراج گردید که از واکاوی و بررسی عمیق آنها به تم  های استعداد یابی و نخبه یابی  اجرای  عدالت آموزشی در تمامی مناطق دور و نزدیک و دادن فرصت به همه برای نشان دادن آنچه در درون خود به صور نهفته دارند و   شناسایی جذب و حفظ نخبگان نیاز سنجی رفع محدودیت ها  رشد و پیشرفت همه جانبه را شامل شده که شمه ای از کلیه مصاحبه های نیمه ساختار یافته ای که در این راستا به عمل آمده می باشد که هدف اصلی این طرح را در حقیقت شناسایی برجستگان آینده ایران نامیدند. مثل هر کشور دیگری که این کار را انجام داده است ما کمی در این امر تاخیر داشتیم چه بسا کشور هایی همچون روسیه بوده ند که با بهره گیری از این متد از یک کشور درجه چندم خود را به یکی از ابرقدر های جهانی تبدیل کرده اند.

در حقیقت بررسی ها ایران با به اینجا رسانده تا در حوزه علم و آینده سازی کشور،  توجه اصلی را به  آموزش و پرورش معطوف دارند و هدف اصلی  طرح  شهاب این است که از بین مجموعه حدود 13 میلیونی دانش آموزان، برجستگان آینده ایران در زمینه های مختلف  علمی، فنی، هنری، ادبی، مدیریتی و غیره را شناسایی کنند. و در حقیقت تازه در اینجا کار ما شروع می شود حرف از آینده سازی است پس فقط شناسایی کافی نیست باید شناخت رشد داد و به کار گمارد در غیر این صورت بدون تامین آینده چنین افرادی ممکن است آنها را برای همیشه از دست داده و  در حقیقت با دستان به آینده سازی کشور دیر کمک نمایند در این راستا لازم است موارد مورد نیاز در خصوص رشد و توسعه همه جانبه دانش آموزان چه به لحاظ ارتباطی چه دانشی چه محیط مفرح بخش و جذاب و... شناسایی و در صور محدودیت با در نظر گرفتن اولویت بر مبنای بودجه و پیش نیاز بودن سعی در رفع و تهیه آنها نمایند.

جدول 5) تحلیل تم محتوای طرح شهاب

تحلیل تم محتوای طرح شهاب

در خلال مصاحبه های نیمه ساختار یافته  با معلمان مدیران کارشناسان و دانشجو معلمان فعال در طرح شهاب ،کـدهای مفهـومی و طبقـات مفهـومی استخراج گردید که از واکاوی و بررسی عمیق آنها به تم های  جذاب، متناسب با تفاوت های فردی و توانایی های فرد ، نوین و به روز باشه خلاق، تقسیم شده 

معلمان مشارکت کننده در این تحقیق اینگونه اظهار داشتند که در حقیقت هنوز برای طرح شهاب محتوایی نداریم و این گویای عدم مشارکت همکاران با یکدیگر در ثبت و انتقال محتوای خلاقانه متفاوت و به روز ضعیف عمل کردند و یا تنها ملاک حضورشان سابقه بالای کاری آنها بوده که معمولا سعی می کنند باز هم به همان روال گذشته عمل کرده و محتوای شفاهی را ارائه دهند و بدون هیچ جذابیتی باز م همان روال خشک و پرفشار را برای دانش آموز رقم زنند ودرست است برخی تغییرات در کتب درسی بی تاثثیر نبوده و در این طرح نیز موثر بوده اما لازم است در این خصوص دوره های خوبی ارائه شود تا بتوانیم محتوای خوبی برای بچه ها در نظر بگیریم که تلفیقی از شادی خلاقیت جذابیت و هیجان باشد و لازم است در این خصوص به مطالعه بیشتر در خصوص محتوای برنامه درسی در طرح شهاب علی الخصوص در سالهای ابتدابه آموزش بپردازیم در حقیق اگز همه اصول را درست پیش ببریم و محتوا را بدون تغییر رها کنیم تمام تلاشمان بی فایده خواهد بود در ینجا شاید حتی لزم باشد بری هر فرد متناسب با توانمندی علایق و نقاط ضعفش محتوای مناسب به خودش ارائهگردد و شاید لازم باشد حتی درس به درس و مبحث به مبحث تغییر کد و از طرفی باید به فکر راه های نوین تر و جذاب تر بود سائل باید حل شوند باید این قدرت به این استعداد ها داده شود ا با حل مساله ها در دوران ائلیه زندگی خود اعتماد و قدرت حل مسائل بزرکتر در جامعه را داشته باشند

جدول6)  تحلیل تم روش ها در طرح شهاب

تحلیل تم  روش در طرح شهاب

در خلال مصاحبه های نیمه ساختار یافته  با معلمان مدیران کارشناسان و دانشجو معلمان فعال در طرح شهاب ،کـدهای مفهـومی و طبقـات مفهـومی استخراج گردید که از واکاوی و بررسی عمیق آنها به تم های  روش خلاق روش فعال روش نوین جذاب و برانگیزنده و آموزش و تکلیف بیشتر را شامل می شود انچه از کلیت  طرح بر می آید جدید بودن آن می باشد طرح جدید ازمون و خطا را می طلبد به هر حال اینها استعداد های برترند باید قدرت پذیرش آموزش بیشتر را داشته باشند از همینجای ار بر می آید که با کودک نها به عنوان یک فرد با هوش دانشی بالا  تصور شده که در ان سعی شده با ارائه آموزش های روهی و فردی به صورت فعال با بهره گیری از متد های نوین و دانش تکنولوژی جدید به صورت مجازی و حضوری به ارائه آموزش پرداخته و لازم است جهت جذب و تحمل آموزش های بیشتر حتما خلاقیت نوآوری توانمندی ها  علایق افراد در ظر گرفته شود  و امکان دارد در این راسا تکلیف هر فرد با دیگری متفاوت باشد و حتی آموزشی که برای فرد در فضای مجازی ارسال می شود با فرد بعدی متفاوت باشد و قاعده تفاوت های فردی رعایت گردد که در این صور آموزش ها اثر بخش تر می باشد. در نهایت یکپارچه سازی مفاهیم در شکل زیر مشخص شد.

شکل ۱) یکپارچه سازی کدهای مفهومی، کدهای فرعی و متغیر اصلی

بحث و نتیجه گیری:

نتایج حاصل شده در این تحقیق  از مصاحبات به عمل آمده در این بخش که شامل 15 مصاحبه 60 دقیقه ای است حاصل شده که گویای این امر است:

  که در مرحله اول؛   پژوهشگر به منظور درک و هم احساس شدن با شرکت کنندگان کلیه توصیف ها و تجارب بیان شده از طرف آن ها را چندین بار با دقت و تامل مطالعه نموده تا مطالب و عبارات مهم را استخراج نماید. لذا سعی شده است هنگام پیاده کردن متن همه جزئیات تبدیل به متن نوشتاری تبدیل شود و هیچ مسئله ای توسط مصاحبه شوندگان، از قلم نیفتد و در صورت نیاز در مورد آنها یادداشت نوشته است در این بخش متن پیاده شده در مرجله اول آورده شده است  در مرحله ی دوم که مرحله استخراج جملات مهم می باشد پژوهشگر سعی در استخراج واژه ها و جملات مرتبط با پدیده مورد نظر از متن مصاحبه ها نموده است در این قسمت ها عبارت ها و جملاتی استخراج شده اند که در ارتباط مستقیم با پدیده مورد بررسی ( طرح شهاب ( هدف، محتوا و روش، در برنامه درسی دوره دوم ابتدایی) بودند بنابراین جملات و عبارت های غیرمرتبط دراین مرحله حذف شدند در واقع متن مصاحبه ها در این مرحله پالایش شده و از آنها عبارت ها و جملات مرتبط ، کلیدی و محوری استخراج شدند. جملات و عبارت های نقل شده توسط مصاحبه شوندگان بدون دستکاری و به طور دقیق آورده شدند دیگر اینکه پس از استخراج عبارتها و جملات مهم و کلیدی، فرآیند پالایش دوباره آنها انجام شد بدین معنا که مفاهیم تکراری و اضافه محدو و حذف شدند. در مرحله سوم؛ به هریک از جملات مفهومی خاص بخشیده و آن ها را در جملاتی ساده تر بیان نماید. در واقع هدف اصلی این مرحله این بوده که مفاهیم اولیه برای مفهوم بندی و ساخت مفاهیم انتزاعی ایجاد شده و پرورش پیدا کند. بر این مبنا در این مرحله عبارت و جملات ماهیت مفهومی پیدا کرده اندکه 101 عبارت را به خود اختصاص داده است. در  مرحله چهارم؛  محقق  مفاهیم استخراج شده را در دسته های هم مفهوم سازماندهی و مرتب نموده است. از طریق پالایش مفاهیم و یافتن دارای ماهیت و معنای مشترک، مفاهیم خورد و اولیه به دست می آیند. مفاهیم اولیه و  پدیدار شده در این مرحله شامل؛.  ( تجهیزات ناقص ، نیروی انسانی و معلمان نیمه اماده، نظارت نا درست و طرح خام که هنوز مدیر اجرایی قوی را در خود جای نداده و...) بوده که همگی باعث شده  این طرح با همه خوب بودنش درست  پیش نرود. در مرحله پنجم؛   پژوهشگر مفاهیم بدست آمده از مرحله قبل را به درون توضیحی جامع تر که شامل کلیه مطالب و جزئیات پدیده مورد نظر می باشد، برده  در مرحله قبل مفاهیم خرد به دست آمدند این مفاهیم برای پدیدار شدن مفاهیم اصلی هستند که به نوعی اساس ساختار پدیدار شناسی معلمان را شکل می دهند. در مرحله ششم؛ پژوهشگر تلاش کرده یک توصیف واقعی از مرحله قبل به وجود آورد در  این بخش ساختار روابط مفاهیم فرعی و اصلی پدیدار شده بررسی می شود و در  انتها مرحله هفتم تجزیه و تحلیل کلایزی انجام گرفته و با مراجعه به شرکت کنندگان به بازخوانی و مرور مفاهیم عمده ثبت شده پرداخته تا وثوق اطلاعات تضمین گردد. و الگوی مفهومی تحقیق در این مرحله استخراج شد. در بخش دوم تحقیق که به منظور اعتبار یابی الگوی حاصل شده یعنی سوال سوم تحقیق (آیا الگوی ارائه شده طرح شهاب از اعتبار برخوردار است؟) حاصل شده است  که پس از در نظر گرفه شدن مولفه های به دست آمده در مرحله قبل؛  به عنوان تم در این مرحله، سعی بر آن شده نظر مصاحیه شوندگان را در خصوص هر کدام از تم ها جویا شده و اثر بخش بودن یا نبودن آن را مطرح نمود و 6 تم استخراج شده از متن مصاحبه ها شامل؛ استعداد یابی، طرح کلی شهاب، هدف، محتوا، روش و معلمان نتیجه و اثرشان مثبت و مستقیم تشخیص داده شده در ارزشیابی از طرح شهاب در برنامه درسی دوره دو ابتدایی و در همین راستا محققینی در عناوین مختلف به این موارد البته نه به صورت مستقیم به این ابعاد پرداخته اند که از جمله آنان می توان به آزادگان و همکاران (13)، عموپور (14)، طهماسبی و همکاران (15)، سیف(16)، گلشن مهرجردی(17)، مجد فر و همکاران (18)، نجفی (19)، حمزه لو و همکاران (20)، عابدی (3)، چراغ مولایی (21)، علیپور و همکاران (8)، اشاره نمود و در انتها  نتایج حاصله  با عنوان تحلیل دسته های مفهومی تشکیل دهنده تِم عناصر تشکیل دهنده ارزشیابی طرح شهاب  در برنامه درسی دوم ابتدایی ارائه شد.

در نهایت برای ارزشیابی طرح شهاب در برنامه درسی دوره دوم ابتدایی مبنی بر اهداف، محتوا و روش با شناخت بدست آمده از مولفه ها و میزان اثرگذاری و اثرپذیری هر یک می توان پیشنهاد کرد که:

• در استعداد یابی سعی بر آن شده به شناسایی استعداد ها در همه جوانب پرداخته تا از تک پروری استعداد های دانشی و پروراندن تنها پزشکان و مهندسان و توجه به این قشر به تنهایی جلوگیری نموده و با تجه به نیاز مناطق بومی سازی استعداد ها را داشته باشیم تامنطبق با بهره گیری از نهایت توان خود مناطقشان را به رونق اقتصادی رسانند لذا لازم است حمایت همه جانبه از کلیه  استعداد ها با معرفی نخبگان و استعداد های برتر  به پژوهش سراها از آنها از شناسایی تا ورود به شغل متناسب با ساتعداد ها حماست نماییم
• در طرح کلی شهاب که ایده ابتدایی جالب و به حقه لازمی در کشور می باشد لازم است حتما استعداد یابی  و نخبه یابی نموده یعنب این استعداد های برتر از ابتدا نخبه نیسند طرح شهاب آنها را شناسایی و به درجه نخبگی نائل نماید  در این راستا ولی باید برقراری عدالت را در تمام نقاط کشور کاملا یکسان سازی به عمل آورده تا بتوان افق شغلی آینده را تضمین کرد
• در خصوص اهداف به والاترین و ارزشمند ترین هدف شهاب (استعداد یابی و نخبه یابی) بتوان دست یافت که این ورد تنها در سایه عدالت آموزشی  و عمومیت داشتن( فقیر و غنی)حاصل شده و می توان به شناسایس رشد و توسعه و جذبان پرداخت که اگر باید به جذ ببپردازی پس باید نیاز های جامعه و افراد را با هم در آمیخته کرده و با نیاز سنجی به آن جهت دهیم که در این راسا کلیه محدودی ها را رفع نموده و سبب پیشرفت همه جانبه گردیم.
• از طرفی نیزمحتوا باید برای هر فرد بنا بر اصل تفاوت های فردی متناسب با همان فرد باشد از طرفی دیگر با نخبگان طرفیم پس باید نوین و به روز باشه جذاب و خلاق عملیاتی و کاراباشد و در حد شفاهی و تئور ی نمایند.
• در روش ها نیز باید متفاوت با بچه های عادی باشد معلم ملاک است اما تمام امر نیست روش برگزیده باید خلاق باشد تنها فردیت گرا نبوده و از روشهای فعال و گروهی استفاده کرده و در عین نوین بودن جذاب و گیرا بوده و شاید حتی لازم شود  آموزش و تکالیف بیشتری ارائه داد.

References:

1- Saif A.A.. Modern educational psychology, psychology of learning and education, sixth edition. Tehran: Doran Publishing House; 2009.

2- Mehrmohammadi, M.. The theory of multiple intelligences and its implications for curriculum and education. Quarterly of education and training, 2012; 88: 7-31

3- Abedi A. Manani R.. A brief overview of the methods of identifying talented and gifted students. Educational, educational, research quarterly of brilliant talents, 2013; 4(72): 296-302.

4- Ruhani F.. Tehran: scientific-cultural Corporation, Plato. Republic Trans Press; 2011; 84(5): 166-167(In Persian)

5- Motahari M.. Education in Islam, Tehran: Sadra Publications; 2007

6- Kazemi H.. Research synthesis of the studies conducted on the education and training system for superior talents: inclusiveness or isolation (commissioned by the Supreme Council of Education). Education Research Institute 2013; 49 (81): 115-112

7- Navidi A.. Evaluation of the pilot implementation of the plan to identify and guide top talents (Shahab). Education Quarterly, 2018; 137: 51-71.

8- Alipour M., Aiti M., Sorgi F.. Examining the degree of correlation between the opinions of teachers and parents regarding the talent of students (Shahab project). Roish J Psychology,  2018; 9: 192-189

9- Papí-Gálvez N., Orbea Mira J., Vizcaíno-Alcantud P. Eventos profesionales para jóvenes talentos. Experiencias educativas innovadoras en los estudios de Publicidad; 2020.

10- Sabahizadeh M., Keshti Arayen N., Yarmohamedian M.. Improving learning opportunities based on Gardner's five minds in teacher training. Collection of accepted abstracts of the first international conference on quality in curricula, Islamic Azad University of Isfahan; 2016

11- Gal M., Borg W., Gal J.. Quantitative and qualitative research methods in educational sciences and psychology. Translated by Nasr and others, volume one and volume two, Tehran: Samit Publications; 2007: 460

12- Pirbadaghi F.. Meyering's approaches in the process of qualitative content analysis. J Payam Al-Ghoresh, 2018; 90(99): 31.

13- Azadegan O.. Determining the factor structure of identifying gifted students and its relationship with intelligence, creativity and academic performance (Master's thesis). Birjand University. Birjand, Iran; 2014

14- Amupour N.. Studying the individual differences of students in the Shahab national program. Quarterly j psychological studies and educational sciences,  2016; (18): 49-69.

15- Tahmasabi R., Qolipour A., Javaherizadeh A.. Talent management, identifying and ranking factors affecting the attraction and retention of scientific talents. J Public Management Research, 2014; 17: 5-26

16- Saif A.. Career guidance and counseling and professions and career selection theories, 20th edition. Tehran: Rushd Publications; 2011.

17- Mehrjardi GH.R.. Like Aala Shahab, Educational, Training, Research Quarter of Brilliant Talents, 2014; 19(2): 139-143

18- Mojadfar M., Aslani E., Salaydar L.. Shahab's handbook, 16th edition, Tehran: School Publications; 2014

19- Najafi S.. Identifying and guiding top talents (Shehab Project). Proceedings of the National Primary Education Conference; 2014

20- Hérnandez-Torrano D., Férrandiz C., Ferrando M., Prieto L., Férnan-dez M.C.. The theory of multiple intelligences in the identifica-tion of high abilities students. Anales de Psicologia, 2016; 30(1): 192-200.

21- Chirag malai L.. Analysis of the teacher supply cycle of the national program for identifying and guiding top talents (Shahab) and its evaluation in 1993-1995. Educational Psychology Quarterly, 2017; 47: 47-25

[1] . دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)،اصفهان، ایران

 rezamansouri14@gmail.com

[2] . استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران، نویسنده مسئول

 rahmani@khuisf.ac.ir, ORCID: 0000000325254516

[3] . دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

saadatmand.zohre@gmail.com

© حقوق برای مؤلف (آن) محفوظ است. این مقاله با دسترسی آزاد در خانواده و بهداشت تحت مجوز کرییتو کامنز http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/).  منتشر شده که طبق مفاد آن هرگونه استفاده غیر تجاری تنها در صورتی مجاز است که به اثر اصلی به نحو مقتضی استناد و ارجاع داده شده باشد.

[4] . Talent

[5] . Identification

[6]. Papí-Gálvez

[7] evergreen content